SW Elastografi
Karaciğer fibrozu nedir ve önemi nedir?
Karaciğer fibrozu, karaciğerdeki kronik yaralanmalara bir yanıt olarak gelişir ve erken teşhis edilip tedavi edilmezse siroza ilerleyebilir.
Hepatit B, Hepatit C, kronik alkol kullanımı ve günümüzde obezite veya diyabete bağlı karaciğer yağlanması, kronik karaciğer hasarının başlıca nedenlerindendir.
Sebebi ne olursa olsun, karaciğer kronik bir saldırıya uğradığında, karaciğer lobülleri çöker ve ardından fibroz bantlar oluşur. Bu süreçte, karaciğer hücreleri yenilenmeye çalışır, ancak bu yenilenme normalden farklı olarak düğümcükler veya yumrular şeklinde gerçekleşir.
Bu gelişmeler esnasında, hücrelerin etrafını saran ve dolduran hücre dışı dolgu maddelerinde (ekstrasellüler matriks) yer alan organik yapıların üretim, depolama ve yok edilme dengesinde bozulmalar meydana gelir. Bu nedenle, bu maddeler gereğinden fazla karaciğer dokusunda birikir. Tüm bu süreçler sonucunda karaciğerde sertleşme, karaciğer içi kan akışında zorlanma (portal hipertansiyon) ve karaciğer hücrelerinin fonksiyonlarında yetersizlikler ortaya çıkar. Fibrozun ilerlemesiyle sonuçta karaciğer sirozu gelişir.
Karaciğer fibroz derecesini ölçmek ve bilmek niçin önemlidir?
Eskiden karaciğer sertliği ve fibrozu geri dönülemez olarak kabul edilirdi. Ancak, günümüzde uygun ve yeterli tedavi ile bu durumun durdurulabileceği ve hatta geri çevrilebileceği gösterilmiştir. Bu sayede, karaciğer sirozuna gidiş engellenebilmektedir.
Karaciğer fibrozunun varlığı, altın standart olarak karaciğer biyopsisi ile tespit edilmektedir. Ancak, bu işlem invaziv olup, komplikasyon riski taşıdığı için hastalar tarafından endişeyle karşılanmaktadır. Ayrıca, tedaviye verilen yanıtın takibinde tekrar tekrar karaciğer biyopsisi yapmak daha da problemli olabilir. Bu nedenle, karaciğer fibrozunu yani sertliğini ölçmek için invaziv olmayan, risksiz ve kolayca tekrarlanabilir yöntemlere ihtiyaç duyulmaktadır.
Tedaviye verilen yanıtın takibi, fibrozun gerilemesi veya ilerlemesinin izlenmesi açısından her seferinde biyopsi yapmak pratik değildir. Bu nedenle, karaciğer fibrozunun tanısı ve takibi için invaziv olmayan yöntemler geliştirilmektedir. Günümüzde, bu invaziv olmayan yöntemlerin başında ultrason tabanlı uygulamalar gelmektedir.
Karaciğer fibrozu nasıl ölçülür? point-shear wave Elastografi ve fibroscan elastografi nedir?
Shear wave elastografi, ultrason dalgalarının doku sertliğine bağlı olarak değişen hızlardaki yan dalgalarını ölçerek çalışan bir tekniktir. Bu yöntem, karaciğer yağlanmasını ultrason dalgalarının attenuasyonunu (zayıflamasını) ölçerek belirlerken, sertlik ve fibroz derecesini yan dalgaların ilerleme hızını hesaplayarak ölçer. Sonuçlar, kPA (kilopaskal) değeri olarak verilir.
Karaciğer dokusu ne kadar sert ve fibrotik ise, shear wave dalgalarının hareket hızı o kadar yüksek, dolayısıyla kPA değeri de yüksek olmaktadır.
Günümüzde karaciğer sertliğini ölçmek için en çok kullanılan yöntemlerin başında shear wave elastografi (SWE) tekniği gelir. Bu teknikte en yaygın olarak kullanılan üç test şunlardır:
- Fibroscan Elastografi: Eski bir teknoloji olup uzun süredir kullanılmaktadır. Ancak bazı kısıtlamaları ve sınırlamaları bulunmaktadır.
- Point-SWE Elastografi: Daha yeni bir teknoloji olup daha üstün özelliklere sahiptir. Ünitemizde bu teknoloji mevcuttur.
- 2D-SWE: En yeni ve en üstün teknolojidir. Bu teknoloji de ünitemizde bulunmaktadır.
Eğer sizde kronik Hepatit B, kronik Hepatit C, alkol kullanımı, obezite veya diyabet varsa, shear wave elastografi ile karaciğer sertliğini güvenli, risksiz ve belirli zaman aralıklarında tekrarlanabilecek şekilde ölçtürerek, alınması gereken tedavi önlemleri ile karaciğer fibrozunun ilerlemesini ve siroza dönüşmesini engelleyebilirsiniz.
Fibroscan Elastografi ve Point-SWE Elastografi Karşılaştırması
| Fibroscan | SWE Elastografi | Uzun yıllardır var, bir önceki nesil, nisbeten ucuz | Daha yeni teknoloji, niseten pahalı |
|---|---|
| A-mod ultrason kullanılır, ölçüm alınan yer görülmez | B-mod ultrason kullanılır, Ölçüm yapılan alan net bir şekilde görülür. |
| Teknik başarısızlık oranı daha yüksek | Daha yüksek doğruluk ve teknik başarı |
| Şişmanlarda ek olarak özel prob olması gerekir. | Şişmanlarda teknik başarı etkilenmez. |
| Karında assit sıvısı varlığında da yapılamaz. | Karında assit sıvısı varlığında da yapılabilir. |
Shear Wave Elastografi: Hasta Hazırlığı ve İşlem Adımları
Shear wave elastografi işlemi öncesinde ve sırasında belirli hazırlıklar ve adımlar izlenmelidir:
- 4-6 Saatlik Açlık: İşlem öncesinde hastanın 4-6 saat aç kalması gerekmektedir.
- Dinlenme: İşlemden önce hasta 10 dakika dinlenmelidir.
- Görüntü Alma: Sağ kaburga aralıklarından kaliteli bir 2D görüntü alınmalıdır. Ölçümler, karaciğer kapsülünün 2-3 cm altından ve aynı bölgeden yapılmalıdır.
- Nefes Kontrolü: Hastanın hafif nefes alıp vermesi sağlanmalıdır; derin nefeslerden kaçınılmalıdır.
- Ölçüm Sayısı: Analiz için 10 başarılı ölçüm yapılmalıdır.
- Pozisyon ve Jel Kullanımı: Sağ el baş üstüne alınarak sağ kaburga aralıkları daha açık hale getirilmelidir. Bol miktarda ultrason jeli kullanılmalıdır.
Karaciğerinizin sağlık durumunu tek başına fibroscan testi belirlemekte yeterli olmayabilir. Bununla beraber doktorunuz sonucunuza bağlı olarak kesin teşhis için ek olarak kan testleri, görüntüleme taramaları veya biyopsi gibi testler isteyebilir.
